ഭാരതീയരായ ജ്യോതി ശാസ്ത്രജ്ഞന്മാരില്‍ അഗ്രഗണ്യനായിരുന്നു മേഘനാഥ് സാഹ. നക്ഷത്രങ്ങളില്‍ നിന്ന് ഭൂമിയില്‍ സ്വീകരിക്ക പ്പെടുന്ന വികിരണങ്ങളില്‍ നിന്ന് താരങ്ങളെ ങ്ങനെ ഉണ്ടാകുന്നു എന്ന് വിശദീകരിക്കാന്‍ കഴിഞ്ഞ അയണീകരണ തത്വം ആദ്യമായി വിശദീകരിച്ചയാളായിരുന്നു അദ്ദേഹം . വളരെ ലളിതമായ പാവപ്പെട്ട ഒരു കുടുംബത്തില്‍ ചെറുഗ്രാമത്തില്‍ ജനിച്ച അദ്ദേഹം പ്രാഥമിക വിദ്യാഭ്യാസം തന്നെ ബുദ്ധിമുട്ടിയാണ് പൂര്ത്തി യാക്കിയത്. എന്നാല്‍ അസാമാന്യ ബുദ്ധി ശാലിയും സ്ഥിരോത്സാഹിയുമായിരുന്ന മേഘ നാഥ് പരാജയം സമ്മതിക്കാതെ തന്റെ ആത്മാര്ഥതയും സമര്പ്പണബോധവും കൊണ്ടു മാത്രം ഉയരങ്ങളില്‍ എത്തിച്ചേ ര്ന്നു. ഭാഗ്യം എന്ന് പറയട്ടെ ജഗദീഷ് ചന്ദ്ര ബോസിനെയും പ്രഫുല്ല ചന്ദ്ര റോയിയും പോലെയുള്ള അദ്ധ്യാപകരുടെ പ്രോത്സാ ഹനവും അദ്ദേഹത്തെ സഹായിച്ചു. ഹോണേര്സ് വാങ്ങി കോളേജു വിദ്യാഭ്യാസം പൂര്ത്തിയാക്കിയ അദ്ദേഹം കല്ക്കത്ത യിലെ യുനിവേര്സിറ്റി കോളേജു ഓഫ് സയന്സില്‍ ജോലിയില്‍ ചേര്ന്നു . നല്ല ഒരു ഗവേഷണ ഗൈഡോ പരീക്ഷണ ശാലയിലോ ഇല്ലാതെയാണ് അദ്ദേഹം തന്റെ ഗവേഷണ പഠനങ്ങള്‍ ആരംഭിച്ചത് . എന്നിട്ടും അദ്ദേഹം കണ്ടെത്തിയ സാഹ സമവാക്യം എന്നറിയ പ്പെട്ട സിദ്ധാന്തം ഉപയോഗിച്ച് നക്ഷത്രങ്ങ ളുടെ ഭൌതിക രാസ സ്വഭാവങ്ങള്‍ വിശദീ കരിക്കാന്‍ കഴിഞ്ഞു എന്നതാണ് അത്യത്ഭു തം.
ബാല്യകാലവും ആദ്യകാല ജീവിതവും .
1893 ഒക്ടോബര്‍ ആറിനു ബംഗ്ലാദേശിലെ ഒരു സാധാരണ കുടുംബത്തില്‍ ജഗന്നാഥ് സാഹയുടെ യും ഭുവനേശ്വരി ദേവിയുടെയും അഞ്ചാമത്തെ കുട്ടിയായി ജനിച്ചു. അച്ഛന്‍ കുടുംബം പുലര്ത്താന്‍ ഒരു ചെറിയ കട നടത്തിയിരുന്നു, പ്രാഥമിക വിദ്യാ ഭ്യാസം കഴിഞ്ഞു പഠനം നിര്ത്തി അച്ഛനെ കട യില്‍ സഹായിക്കണമെന്നായിരുന്നു മാതാപിതാക്കളുടെ ആഗ്രഹം . എന്നാല്‍ മേഘനാഥിന്റെ അസാമാന്യ ബുദ്ധി ശക്തി യും ആത്മാര്ത്ഥ പരിശ്രമവും ഉന്നത വിദ്യാ ഭ്യാസത്തിനുള്ള അദമ്യ മായ ആഗ്രഹവും മനസ്സിലാക്കിയ നല്ലവനായ ഒരു ഡോക്ടര്‍ അനന്തകുമാര്‍ കുട്ടിയായ മേഘനാഥിനെ കോളേജു വിദ്യാഭ്യാസം നേടാന്‍ സഹാ യിചൂ, അദ്ദേഹത്തിന്റെ ക്ലിനിക്കില്‍ ചെറിയ ചില ജോലികള്‍ ചെയ്യാന്‍ മാത്രം ആവശ്യപ്പെട്ടു കൊണ്ട്. 1911 ല്‍ ഇന്റെര്മീഡിയറ്റ് പാസായ അദ്ദേഹം പ്രേസിഡന്സി കോളേജില്‍ ബിരു ദ പഠനത്തിനു ചേര്ന്നു. അവിടെ വെച്ചാണ് സത്യേന്ദ്രനാഥ് എന്നയാളെ കൂട്ടുകാരനായി ലഭിച്ചത്. സത്യേന്ദ്രന് നാഥ് ബോസ് പിന്നീടി എസ് എന്‍ ബോസ് എന്ന പേരില്‍ പ്രശസ്ത നായി . പി സി റോയി, ജെ സി ബോസ് എന്നി വര്‍ മേഘനാഥിന്റെ അദ്ധ്യാപകരായിരുന്നു. 1913 ല്‍ സാഹ ബി എസ്സി ബിരുദവും 1915 ല്‍ എം എസ്സി ബിരുദവും നേടി.
ഉദ്യോഗവും ഗവേഷണവും
ബിരുദാനന്തര ബിരുദം നേടിയതിനു ശേഷം 1916 ല്‍ അദ്ദേഹം കല്ക്ക്ത്താ യൂനീവെര് സിറ്റി കോളേജില്‍ ഗണിത ശാസ്ത്ര വിഭാ ഗത്തില്‍ ലെക്ച്ചററായി ആയി ജോലിയില്‍ പ്രവേശിച്ചു. അതോടൊ പ്പം സഹപാഠിയായ എസ് എന്‍ ബോസും അവിടെത്തന്നെ അദ്ധ്യാപകനായി ചേര്ന്നു. തുടര്ന്നു സാഹയും എസ് എന്‍ ബോസും ഊര്ജ തന്ത്ര വിഭാ ഗത്തില്‍ ഒരുമിച്ചു പ്രവര്ത്തിക്കാന്‍ തുടങ്ങി. ഹൈഡ്രോ സ്റ്റാറ്റിക്സ്‌, തെര്മ്മോ ഡയനാമിക്സ് , സ്പെക്ട്രോസ്കൊപി എന്നീ വിഷയങ്ങള്‍ സാഹ പഠിപ്പിച്ചു തുടങ്ങി. അദ്ധ്യാപനത്തോടുകൂടി അദ്ദേഹം ഗവേഷ ണവും തുടങ്ങി കോളേജില്‍ തൃപ്തികര മായ ഗവേഷണ സൗകര്യം ലഭ്യമല്ലായിരുന്നു എങ്കിലും.
1917ല്‍ അദ്ദേഹം ചില പത്യേകതരം വികിരണ സമ്മര്ദ്ദം എന്ന വിഷയത്തെ ക്കുറിച്ച് ഒരു പ്രബന്ധം എഴുതി ജ്യോതി ശ്ശാസ്ത്ര മാസികയില്‍ പ്രസിദ്ധീകരിക്കാന്‍ അയച്ചു. എന്നാല്‍ പ്രസിദ്ധീകരണ ചിലവി ന്റെ ഒരു ഭാഗം വഹിക്കാന്‍ തയ്യാറാണെ ങ്കില്‍ മാത്രമേ അത് പ്രസിദ്ധീകരിക്കാന്‍ കഴിയൂ എന്ന് പ്രസാധകര്‍ അറിയിച്ചു . അതിനുള്ള പണം കണ്ടെത്താന്‍ കഴിയാതെ അതുപെക്ഷിച്ചു. എന്നാലും ഈ പ്രബന്ധ ത്തിന്റെ ഒരു സംഗ്രഹം ജേര്ണെലില്‍ പ്രസിദ്ധീകരിച്ചു. 1919 ല്‍ അദ്ദേഹ ത്തിന് ഡോക്ടര്‍ ബിരുദം കല്ക്കത്താ സർവ കലാ ശാലയില്‍ നിന്നും കിട്ടി. നക്ഷത്രങ്ങളുടെ “വര്‍ ണതരംഗങ്ങളുടെ ഹാര്വാഡ് രീതിയില്‍ ഉള്ള വര്ഗീകരണം” (Harvard type classification of radiation from stars) എന്ന ഗവേഷണ തീസിസിന് പ്രേംചന്ദ് റോയല്‍ചന്ദ് സ്കോളര്ഷിപ്പും ലഭിക്കുകയുണ്ടായി. അദ്ദേഹം 1920 ല്‍ നാല് പ്രബന്ധങ്ങള്‍ ഫിലോ 'സഫി ക്കല്‍ മാഗസീനില്‍ പ്രസിദ്ധീ കരിച്ചു. ഇവയിലാ യിരുന്നു താപ അയണീ' കരണം വിശദീകരിച്ചത്. തുടര്ന്നു കല്ക്ക ത്താ സര്വകലാശാലയില്‍ നിന്ന് ഗ്രിഫിത്ത് അവാര്‍ഡും അദ്ദേഹത്തിനു നല്കു കയുണ്ടാ യി. പ്രേംചന്ദ് റോയല്‍ ചന്ദ് സ്കോള ര്ഷി്പ്പി ന്റെ ഭാഗമായി മേഘനാഥ് യുറോപ്പില്‍ രണ്ടു വര്ഷം ഗവേഷണം നടത്തി. ലണ്ടനില്‍ ആറു മാസം ആല്ഫ്രെഡ്‌ ഫൌളരുടെ കൂടെ ഗവേഷണം ചെയ്ത ശേഷം ബെര്ലിലലിന്‍ വാള്ട്ടാര്‍ നേര്സ്റ്റ് പരീക്ഷണ ശാലയില്‍ ഗവേഷണത്തിന് ചേര്ന്നു .
1923ല്‍ അദ്ദേഹം തിരിച്ചു വന്നു അലഹബാദ് സര്‍ വകലാശാലയില്‍ ജോലിയില്‍ ചേർന്നു. തുടര്ന്നു 15 വര്ഷം അവിടെ തന്നെ തുടര് ന്നു ഈ കാലഘട്ട ത്തില്‍ അദ്ദേഹത്തിന് നിരവധി അംഗീകാരങ്ങള്‍ ലഭിച്ചു. ഇന്ത്യന്‍ ശാസ്ത്ര കൊന്ഗ്രസ്സിന്റെ ഊര്ജ് വിഭാഗ അദ്ധ്യക്ഷനായി 1925 ല്‍ അവരോധിക്ക പ്പെട്ടു. തുടര്ന്നു് കല്കതാ സര്വ്കലാശാല യില്‍ 1938ല്‍ പ്രൊഫസറായി നിയമിതനാ യി. അണു ശക്തി ഊര്ജതന്ത്രത്തില്‍ ബിരുദാനന്തര ബിരുദ കോര്ഴ്സു തുടങ്ങി. ഇന്ത്യയിലാദ്യമായി അനുകണി കളെ സംബന്ധിച്ച് പഠനം നടത്താന്‍ ഒരു സൈക്ലോ ട്രോന്‍ സ്ഥാക്കുകയും ചെയ്തു. ഒരു തികഞ്ഞ ശാസ്ത്രകാരനെന്നതി നോടൊപ്പം അദ്ദേഹം പുതിയ സ്ഥാപനങ്ങ ളുടെ വളര്ച്ചയ്ക്ക് ഗണ്യമായ സംഭാവന ചയ്തു വന്നു. ഇന്ത്യന്‍ ശാസ്ത്ര വാര്ത്ത അസോസി യേഷന്‍ കല്ക്ക ത്തയില്‍ 1935 ല്‍ തുടക്കം കുറിച്ച്. അനുശക്തി ഊര്ജ തന്ത്ര സ്ഥാപനവും (Institute of Nuclear Physics) 1950 ല്‍ പ്രവര്ത്ത്നം തുടങ്ങി , ദാമോദര്‍ വാലി പദ്ധതിയുടെ രൂപ രേഖയു ?ണ്ടാക്കു ന്നതില്‍ അദ്ദേഹത്തിറെ സംഭാവന ഉണ്ടായ്രുന്നു
വ്യക്തിജീവിതവും പ്രധാന സംഭാവനകളും
1918 രാധാറാണിയെ വിവാഹം കഴിച്ചു. അവര്ക്ക് മൂന്നു ആണ് കുട്ടികളും മൂന്നു പെണ്കുlട്ടികളും പിറന്നു. ഒരു മകന്‍ ഇന്സ്ട്ടിയുറ്റ് ഓഫ് ന്യുക്ലിയര്‍ ഫിസിക്സിലെ പ്രൊഫസറായി.
1956 ഫെബ്രുവരി 16 നു ഹൃദ്രോഗബാധിതനായി അദ്ദേഹം മരിച്ചു.
പ്രസിദ്ധ ജ്യോതിശാസ്ത്രജ്ഞനായ ജയന്ത് നാര്ലി ക്കര്‍ സാഹയുടെ അയണീകരണ സിദ്ധാന്തം ജ്യോതി ശാസ്ത്രത്തിലെ ഇരുപതാം നൂറ്റാണ്ടിലെ ഏറ്റവും മഹത്തായ കണ്ടുപിടുത്തമായിരുന്നു എന്നും അദ്ദേഹം നോബല്‍ സമ്മാനത്തിനു പോലും അര്ഹനായിരുന്നു എന്നും പറഞ്ഞു. 1930 ല്‍ നോബല്‍ സമ്മാനത്തിനു അദ്ദേഹത്തെ നിര്ദ്ദേ ശിച്ചു എങ്കിലും കൊടുക്കുക ഉണ്ടായില്ല .
കൂടുതല്‍ അറിയാന്‍ : https://en.wikipedia.org/wiki/Meghnad_Saha
Comments
Post a Comment